از سقاخانه های معروفی که در بروجن بوده، سقاخانه محله درب کارونسرا را باید نام برد. این سقاخانه باقیمانده مسجد مرحوم حجه الاسلام سید عبدالرزاق(بانی مسجد) است که مسجد مزبور در سال ۱۳۳۲ شمسی طعمه سیل شد و فقط سقاخانه ای که در وسط مسجد مزبور قرار داشته، باقی مانده است.
در همین محله تعزیه خوانان دوره گرد به ذکر مصیبت می پردازند. در سمت غربی سقاخانه، سه طبقه سکو وجود دارد که در آن شمع روشن می نمایند. به فاصله ۳ تا ۴ متری سقاخانه دو درخت بزرگ کهنسال وجود دارد که یکی از آنها توت و دیگری نارون است. اهالی درباره این درختها معتقدند که در حدود صد و بیست سال از کاشت آنها می گذرد. سقاخانه در زمینی به مساحت ۵/۲*۵/۲ ساخته شده است.
این مسجد در سال ۱۲۸۵ ه.ق ساخته شد و مسجد حاج سید ضیاء الدین بر روی ستونهای آن بنا گردید.
این مسجد مربوط به دوران تیموریان بوده و سبک و سیاق آن مثل مسجد حاج شیخ علی و مسجد حاج آقا ضیاء می باشد.
این اثر تاریخی مربوط به اواخر دوران قاجاریه می باشد که در خیابان فردوسی بروجن واقع شده است.
کلیسای روستای معموره که در ۱۵ کیلومتری بروجن قرار دارد و در گذشته با توجه به اقلیت مسیحی در منطقه از آن استفاده می شده که هم اکنون به عنوان یک مکان تاریخی انتظار می رود توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ترمیم و نگهداری شود.
این حمام مربوط به دوران قاجار است که علاوه بر خدمات رسانی براساس اعتقادات و باورهایی که مردم به آن دارند، جنبه فرهنگی نیز داشته و در بیش از ۱۰۰ سال قبل ساخته شده است. حمام دارای چهار ستون سنگی و سقف گنبدی به شیوه حمام های رایج زمان خود می باشد. در حال حاضر حمام مکتب خانه به چایخانه و سفره خانه سنتی تبدیل شده است.
حمام بازار و حمام حاج محمد صادق از دیگر یادگاری های معماری به جا مانده شهر بروجن است که پراکندگی حمام ها و وسعت هریک بیانگر گسترش و وسعت گذشته و جمعیت هر محله می باشد.
پل تاريخي فرهنگی مصلي بروجن در دوران قاجار به روش آجرچيني خفته راسته و با استفاده از ملات ساروج ساخته شده است. اين پل در برابر سيل سال ۱۳۳۰ هجري شمسي مقاومت كرده و سالم باقي مانده كه اين خود خبر از معماري مستحكم اين پل مي دهد. پل مصلي، عروس پل های بروجن است و بهترین سند به جای مانده از تاریخ ساخت و متولیان پل، سنگ نوشته ای است که بر دیوارة پل نصب شده است. متن آن به قرار زيراست: «في السنه ۱۳۱۹ سعي و اقدام و اهتمام جناب افتخارالحجاج حاجي نصراله ابن مرحمت پناه، حاجي مرادعلي وبه استادي كربلايي احمد بن كربلايي حسن و به سركاري آقاي مشهدي خدامراد تمام شد.» آنچه که از شواهد پیش روی به دست آمده تاریخ ساخت پل را ۱۳۱۹ ه ق، یعنی با قدمتی صد و اندی ساله بیان می کند. این پل تنها پل ماشین رو در زمان قدیم بوده که بر روی رودخانه ساخته شده و در اطراف این پل، دو آسیاب بادی به چشم می خورد و کمی پایین تر نیز یک حمام قدیمی وجود داشته که همگی بر اثر سیل ویرانگر زير خاک مدفون شده اند. در حال حاضر با محوطه سازي در اطراف اين پل، اين مكان تبديل به بازارچه دائمي صنايع دستي گرديده است . اين بنا در تاريخ ۶/۶/۸۰ وبه شماره ۴۲۰۵در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
دیگر آثار تاریخی شهرستان به اختصار
نام اثر |
قدمت |
مکان |
قبور ارامنه گلوگرد |
صفویه-قاجاریه |
روستای گلوگرد |
قبور ارامنه آقبلاغ |
۱۹۰۰ میلادی به بعد |
روستای آقبلاغ |
قبور ارامنه وستگان |
صفویه-قاجاریه |
روستای وستگان |
قبور ارامنه بلداجی |
۱۸۶۸ میلادی |
یک کیلومتری بلداجی |
قبور ارامنه معموره |
۱۹۸۰-۱۸۷۰ م |
روستای معموره |
قبور ارامنه لیواسگان |
۱۸۸۳-۱۸۵۳ م |
روستای لیواسگان |
قبور ارامنه سناجان |
۱۸۸۰ م |
روستای سناجان |
تپه پوزه |
پیش از تاریخ |
روستای بیژگرد |
تپه محمدی |
تاریخی |
روستای کنرک |
تپه علی شاملو |
اسلامی |
روستای بیژگرد |
تپه محمد مراد |
تاریخی |
روستای بیژگرد |
تپه بهرام گور |
پیش از تاریخ |
گندمان |